Cô bé bán diêm của nhà văn An-đéc-xen làm lay động lòng người đọc với câu chuyện về cô bé nghèo khổ và những mộng tưởng của cô bé. Với trí tưởng tượng bay bổng và kết hợp nhiều yếu tố nghệ thuật, tác phẩm đã trở nên thành công trên nền văn học thế giới. Trong bài viết này chúng tôi sẽ hướng dẫn cho các em cách soạn bài Cô bé bán diêm của An-đéc-xen một cách đủ ý nhất.
Soạn bài Cô bé bán diêm chi tiết
Trang 68, sách giáo khoa Ngữ văn 8, tập 1 có những câu hỏi để các em soạn bài Cô bé bán diêm sau khi đọc toàn bộ tác phẩm. Mục đích của những câu hỏi này đưa ra để giúp các em hiểu bài hơn trước khi bắt đầu vào bài học. Câu hỏi soạn bài có 4 câu, dưới đây là gợi ý chi tiết.
Soạn bài câu 1 – trang 68 SGK Ngữ Văn 8
Hãy xác định ba phần (chỗ bắt đầu, chỗ kết thúc từng phần) của bài này nếu lấy việc em bé quẹt từng que diêm làm phần trọng tâm. Căn cứ vào đâu để có thể chia phần thứ hai (phần trọng tâm) thành những đoạn nhỏ hơn?
Lời giải chi tiết:
– Xác định bố cục bài Cô bé bán diêm thành 3 phần:
Phần 1. Từ đầu cho đến “cứng đờ ra”. Nội dung là hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm nhỏ nhắn.
Phần 2. Tiếp đó đến “chầu Thượng đế”: Những lần quẹt diêm và những mộng tưởng và cũng là ước mơ giản dị hiện ra.
Phần 3. Còn lại: Cái chết trong giá lạnh thương tâm của cô bé bán diêm.
– Căn cứ vào phần 2 của bài văn có thể chia thành những phần nhỏ hơn dựa vào chi tiết quẹt diêm của cô bé.
Lần 1. Hiện lên hình ảnh lò sưởi ấm áp.
Lần 2. Hiện lên bàn ăn thịnh soạn trong căn bếp trang hoàng.
Lần 3. hiện lên cây thông Noel
Lần 4. Cô bé bán diêm được gặp bà.
Lần 5. Cô bé tiếp tục quẹt những que diêm còn lại để níu giữ hình ảnh người bà.
Soạn bài câu 2 – trang 68 SGK Ngữ Văn 8
Trong phần đầu, nhà văn đã tạo dựng hoàn cảnh (gia đình, cuộc sống) và bối cảnh (thời gian, không gian) của em bé bán diêm như thế nào? Những hình ảnh tương phản (đối lập, đặt gần nhau, làm nổi bật lẫn nhau) ở đây được thế hiện ra sao và nhằm mục đích nghệ thuật cụ thể gì?
Lời giải chi tiết:
Hoàn cảnh cuộc sống của cô bé bán diêm:
– Gia cảnh của cô bé bán diêm: là cô bé bán diêm nghèo, sống trên căn gác sát mái nhà, mồ cô mẹ, bà nội thân yêu đã qua đời, em sống với người bố luôn mắng nhiếc và đánh đập.
– Hình ảnh cô bé bán diêm: đầu trần, chân đất, bụng đói.
– Thời gian: Đêm giao thừa.
– Không gian: Mọi nhà đều sáng đèn, trưng bày thức ăn để đón giao thừa, ngoài đường tối tăm, lạnh lẽo.
Đối lập các hình ảnh:
Ngôi nhà đẹp đẽ trước kia em sống >< xó tối tăm trên sát mái nhà.
Mọi nhà rực ánh đèn, mùi ngỗng quay >< em bé đói rét, dò dẫm trong đêm tối giá lạnh.
=> Những hình ảnh đó được nhà văn An-đéc-xen sử dụng để làm tăng lên hình ảnh cô bé bán diêm tội nghiệp, nghèo khổ, vừa đói, vừa rét.
Soạn bài câu 3 – trang 68 SGK Ngữ Văn 8
Các mộng tưởng của em bé qua các lần quẹt diêm (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Noel, người bà, hai bà cháu bay đi) diễn ra lần lượt có hợp lý không? Vì sao? Trong các mộng tưởng ấy, diều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là tưởng tượng?
Lời giải chi tiết:
– Những mộng tưởng xuất hiện qua các lần quẹt diêm diễn ra hợp lý theo trình tự, phù hợp với hoàn cảnh thực tế cũng như mong muốn bên trong của cô bé:
– Vì cô bé lạnh nên đầu tiên cần đến lò sưởi (hình ảnh lò sưởi)—> sau đó cô bé đói bụng thì nghĩ tới đồ ăn (bàn ăn) —-> cô bé ao ước được đón giao thừa (cây thông noel) —-> Cô bé cô đơn, nhớ đến người bà hiền hậu (hình ảnh người bà hiện ra).
– Trong đó những mộng tưởng; lò sưởi, bàn ăn, cây thông đều là mộng tưởng gắn liền với thực tế.
– Mộng tưởng thuần túy là mộng tưởng gặp lại bà nội.
Soạn bài câu 4 – trang 68 SGK Ngữ Văn 8
Hãy phát biểu những cảm nghĩ của mình về truyện “Cô bé bán diêm” (trích), nói chung và về đoạn kết của truyện nói riêng.
Lời giải chi tiết:
– Cảm nghĩ về truyện:
Cô bé bán diêm là một truyện ngắn đặc sắc. Câu chuyện thật thương tâm. Hạnh phúc đến với cô bé đáng thương ở đây không thể nào có được trên trần thế mà chỉ có trong ước mơ, trong mộng tưởng. Khi sắp sửa lìa đời, người đời đều ghẻ lạnh, chi có mẹ cô và bà nội của cô là thương yêu cô hết lòng nhưng cả hai đều không còn trên đời này nữa. Bố cô vì nghèo khó nên lúc nào cũng cau có, cũng luôn luôn mắng nhiếc, chửi rủa cô. Trong cái xã hội thiếu hẳn tình thương ấy, nhà văn An-đéc-xen đã nhỏ những giọt nước mắt của lòng nhân đạo xuống số phận cô bé đáng thương. Hình ảnh thi thể cô với đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười và cảnh huy hoàng hai bà cháu bay lên trời để đón lấy những niềm vui đầu năm chính là niềm ưu ái mà nhà văn dành cho những số phận đau khổ.
– Cảm nghĩ về đoạn kết truyện:
Là một bi kịch đau thương, cái chết một cô bé trong cô đơn giá lạnh, trong đói khát, trong đêm giao thừa. Cảnh tượng cô bé chết vì giá rét nhưng miệng vẫn mỉm cười là cách tác giả muốn giảm bớt đau thương. Cái chết lúc này vừa là sự cứu rỗi hai bà cháu bay về chầu Thượng đế. Cái kết ấy vừa có sự bi thương lại vừa mang màu sắc cổ tích đó là sự phản ánh ước mơ, khát vọng được hạnh phúc, ấm no của con người.
Tóm tắt bài Cô bé bán diêm
Đêm giao thừa, trời rét mướt. Một cô bé bán diêm nghèo, mồ côi mẹ, đầu trần, chân đất, bụng đói dò dẫm đi trong bóng tối. Em không dám về nhà vì sợ bố đánh, vì em không bán được que diêm nào cả. Ngồi nép một góc tường trong thời tiết lạnh lẽo của đêm giao thừa, em quẹt một que diêm sưởi ấm. Quẹt que diêm đầu tiên lên, em tưởng như ngồi trước lò sưởi, vừa duỗi chân ra sưởi thì diêm vụt tắt. Que diêm thứ hai, em thấy bàn ăn thịnh soạn…rồi diêm vụt tắt. Que diêm thứ ba thấy cây thông Noel, em với tay về phía cây… diêm tắt. Que diêm thứ tư, thật kì diệu, em nhìn thấy người bà hiền hậu độc nhất với em, nhưng bà đã chết từ lâu. Rồi diêm vụt tắt, em quẹt hết cả bao diêm để níu bà. Rồi em cùng bà bay lên cao. Nhưng vào sáng hôm sau, ở góc tường đó, người ta đã thấy một cô bé bán diêm chết vì giá rét, đôi má hồng và đôi môi mỉm cười như rất hạnh phúc.
Cô bé bán diêm của nhà văn An-đéc-xen
Tìm hiểu chung
Tác giả An-đéc-xen
An-đéc-xen (1805 – 1875) là nhà văn người Đan Mạch nổi tiếng với loại truyện kể cho trẻ em.
Nhiều truyện của ông được biên soạn lại từ những truyện cổ tích, nhưng cũng có những truyện do ông sáng tạo ra.
Ông có những tác phẩm quen thuộc, nổi tiếng như: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu… Những tác phẩm này có ảnh hưởng lớn vì chúng đều mang giá trị nhân văn và ý nghĩa cao cả.
Tác phẩm Cô bé bán diêm
- Hoàn cảnh sáng tác
Truyện được xuất bản lần đầu tiên năm 1848 trong phần năm của quyển Nye Eventyr (Những truyện cổ tích mới) với nhan đề Den Lille Pige Med Svovlstikkerne (Cô gái bé nhỏ với những que diêm).
- Bố cục
Gồm 3 phần:
– Phần 1: Từ đầu đến “Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra”. Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa.
– Phần 2. Tiếp theo đến “Họ đã về chầu thượng đế”. Các lần em bé quẹt que diêm và mộng tưởng thành sự thật.
– Phần 3. Còn lại. Cái chết thương tâm cô bé bán diêm.
Đọc hiểu văn bản
Hình ảnh cô bé trong đêm giao thừa
– Hoàn cảnh cuộc sống:
- Gia cảnh sau sút, mẹ mất, bà nội – người yêu thương nhất cũng vừa mới qua đời.
- Sống với người bố khó tính, hay mắng nhiếc.
- Phải đi bán diêm để kiếm sống qua ngày.
=> Cho thấy được cô bé thiếu thốn về vật chất và cả tình cảm.
– Bối cảnh của truyện:
- Thời điểm bán diêm: Đêm giao thừa rét mướt.
- Không gian: rét buốt dữ dội, tuyết rơi trắng xóa, trong phố sáng rực và có mùi ngỗng quay.
– Hình ảnh cô bé bán diêm:
- Ngồi nép vào một góc tường, giữa hai ngôi nhà.
- Nghĩ đến nếu không bán được diêm mà trở về nhà sẽ bị bố đánh.
- Thu đôi chân cho đỡ lạnh nhưng càng lúc càng rét buốt hơn.
- Đôi bàn tay cứng đờ ra vì lạnh giá.
=> Sự nghèo khổ thiếu thốn không chỉ về vật chất mà còn là về tinh thần, thiếu đi tình yêu được bao bọc của những người thân trong gia đình.
– Hình ảnh tương phản:
- Cô bé bán diêm trong đêm giao thừa >< mọi người chuẩn bị đón Tết.
- Trời gió rét, vắng vẻ >< cô bé đầu trần, chân đất
- Cửa sổ mọi nhà sáng rực >< ngoài trời lạnh buốt, tối tăm.
- Cảnh đón giao thừa ấm cúng, no đủ >< cô bé bụng đói, chưa ăn uống gì.
- Mọi người hờ hững >< cô bé cố kiếm người mua.
=> Gợi lên tình cảnh đáng thương của cô bé.
Những lần quẹt diêm và mộng tưởng của cô bé
Cô bé đã trải qua 4 lần quẹt diêm với những tưởng tượng lần lượt xuất hiện:
– Lần thứ nhất: Mơ ước có lò sưởi – mong muốn lúc này có được sự ấm áp.
– Lần thứ hai: Mơ ước căn phòng có bàn ăn, trên bàn có ngỗng quay – mong muốn được no bụng.
– Lần thứ ba: Mơ ước có cây thông Noel – mong muốn được đón giao thừa như mọi người.
– Lần thứ tư: Mơ ước được gặp lại bà – mong muốn được che chở, yêu thương.
– Lần cuối cùng: Quẹt toàn bộ số diêm còn lại – để gặp lại bà và đi theo bà đến nơi hạnh phúc.
=> Những mong muốn của cô bé là hoàn toàn chính đáng, là khao khát cháy bỏng của cô bé nghèo thiếu tình thương.
Cái chết thương tâm của cô bé
– Thời gian: sáng sớm hôm sau
– Không gian: ở một xó tường lạnh lẽo
– Hình ảnh: Một cô bé có đôi má hồng, đôi môi đang mỉm cười nhưng em đã chết cóng.
– Lý do: Không có ai quan tâm, giúp đỡ. Gia đình thì ghẻ lạnh, thờ ơ.
=> Nói lên tất cả cảm thông, thương xót với số phận của tác giả. Ông dường như thấu hiểu được tình đó. Và cũng tố cáo một xã hội thờ ơ, vô cảm, vì thiếu tình thương và sự quan tâm.
Tổng kết văn bản
Giá trị nội dung
Cô bé bán diêm đã cho người đọc thấy được lòng thương cảm đối với những số phận bất hạnh như cô bé trong câu chuyện. Đồng thời đó cũng là lời tố cáo xã hội đương thời khi con người trở nên lạnh lùng, vô cảm.
Tác giả cũng muốn nhắn gửi vào đó, mọi người hãy biết yêu thương, quan tâm đến người khác nhiều hơn, đồng cảm với những người bất hạnh.
Giá trị nghệ thuật
Nhà văn đã thành công trong nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, trí tưởng tượng bay bổng. Đan xen yếu tố hiện thực và mộng tưởng. Kết hợp với tự sự, miêu tả và biểu cảm. Sử dụng các hình ảnh đối lập để làm nổi bật chi tiết.
Qua soạn bài Cô bé bán diêm cho ta thấy được tác giả đã thật sự thành công trong việc xây dựng hình cảnh cô bé nhỏ nghèo khổ cùng những chi tiết quẹt diêm và mộng tưởng. Sự đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng ấy cũng chính là thể hiện tình yêu thương, tình cảm đối với cuộc sống của những người nghèo khó của An-đéc-xen. Đúng thật phải có tấm lòng, thấu hiểu, tình thương tận sâu trong đáy tim thì nhà văn mới có thể viết nên một câu chuyện làm rung cảm đến như vậy.
Trong chương trình Ngữ văn trung học và phổ thông, các em sẽ gặp nhiều bài văn hay có tình tiết hấp dẫn, sử dụng nhiều thủ pháp và nghệ thuật văn học. Vậy nên hãy tiếp tục theo dõi những bài hướng dẫn của lessonopoly nhé. Ở đây sẽ có những giải đáp cho các em.
