Bonus là gì mà được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng như vậy? Đặc biệt hơn cả là ở trong môi trường doanh nghiệp thì khái niệm này lại rất được chú trọng. Cùng chúng tôi đi xuyên suốt bài viết này nhé. Nếu bạn là nhân viên, sinh viên mới ra trường, hay chủ doanh nghiệp nều nên nắm được khái niệm bonus là gì?
Bonus là gì?
Bonus (tiếng Anh) dịch sang tiếng Việt có nghĩa là tiền thưởng, phần thưởng. Bonus là hình thức tiền thưởng không chính thức và được trao cho người nhận sau khi người đó hoàn thành một sự kiện quan trọng nào đó.
Song thuật ngữ này đi vào văn hóa Việt Nam được mở rộng nghĩa hơn, không còn được giữ nguyên nghĩa khi dịch từ Anh sang Việt. Ngày nay, người ta sử dụng từ bonus một cách phổ biến hơn chỉ phần thưởng, phần tặng được kèm theo phần chính. Bonus được sử dụng nhiều nhất có lẽ ở ngành dịch vụ, khách sạn. Khi mà ở đó bạn sẽ thường thấy những khoản tiền thưởng được khách hàng trao cho nhân viên phục vụ tốt. Đó chính là bonus – tiền thưởng dành cho quá trình làm việc và thái độ phục vụ của nhân viên.
Bonus có có nhiều hình thức và lượng bonus cũng khá đa dạng nhưng trong bài viết này chúng tôi đề cập đến khái niệm, cách thức bonus thông dụng, cơ bản nhất. Bonus là khoản tiền thưởng mà doanh nghiệp tặng cho một nhóm, một nhân viên khi họ có đóng góp lớn cho doanh nghiệp tạo nên giá trị về doanh thu hay hiệu quả được đánh giá trên hình thức khác. Tiền thưởng cố định ở Việt Nam thường thấy nhất là tiền thưởng cho nhân viên vào những dịp lễ trọng đại như Quốc Khánh 2/9, ngày đặc biệt như 20/10, thưởng Tết, thưởng lương tháng 13…
Phân biệt Bonus với Commission
Bonus (Tiền thưởng) với Commission (Hoa hồng) là hai khái niệm khác nhau, nhưng cũng có một chút liên quan khiến cho một số người nhầm lẫn hai khái niệm này.
Commission (hoa hồng) được trích từ một phần giá trị của doanh thu đạt được. Ví dụ đối với nhân viên sales khi đạt được doanh số sẽ được hưởng lợi từ số % của doanh số đó. Chẳng hạn hưởng 5% doanh thu mỗi tháng, 2% doanh thu cho mỗi giao dịch thành công… Như vậy hoa hồng là lượng giá trị nhân viên nhận được sẽ tăng dần theo hiệu quả công việc mà họ đạt được.
Trong khi đó Bonus (tiền thưởng) là lượng giá trị cố định, theo đề xuất của công ty, doanh nghiệp xem xét dành cho nhân viên khi họ đạt được mục tiêu trong công việc dù cho mức lương của họ tính dựa trên tiền lương hoa hồng. Bonus là mức tiền thưởng chủ yếu để khuyến khích nhân viên, được trao vào mỗi dịp khi hoàn thành nhiệm vụ đặc biệt nào đó, hay kết thúc một năm làm việc thành công.
Tại sao doanh nghiệp nên có bonus?
Bonus nên được doanh nghiệp dành cho nhân viên bởi vì chính điều này tạo nên giá trị đặc biệt cho công ty. Khi doanh nghiệp nhận thấy được khả năng, hiệu quả làm việc của nhân viên cao hơn mức thông thường thì nên bonus cho nhân viên để ủng hộ, khuyến khích như vậy nhân viên ngày càng cống hiến hơn. Những nhân viên khác cũng sẽ cố gắng phấn đấu để có được bonus từ doanh nghiệp. Dù cho nhân viên không chỉ nhìn hoàn toàn vào bonus để làm việc song điều này lại là một điểm để chiếm lấy cảm tình của nhân viên đối với doanh nghiệp. Còn gì tuyệt hơn khi một nhân viên trao trọn trái tim, tâm huyết của mình cho doanh nghiệp.
Trong quá trình xem xét để bonus cho nhân viên, doanh nghiệp cũng nên chú ý đến mức tiền thưởng phù hợp với năng lực và nhiệm vụ. Trao bonus cho những người thật sự xứng đáng. Và bonus không thay thế cho những lời khen ngợi, cơ hội học hỏi, phát triển của nhân viên nên sử dụng bonus hợp lý với từng hoàn cảnh, đối tượng. Ngày này, các doanh nghiệp cũng đang dần dần có xu hướng tăng lượng bonus – tiền thưởng lên cao hơn thay vì tăng tiền lương cơ bản. Vừa giảm chi phí thuế cho doanh nghiệp, vừa tạo động lực cho nhân viên làm việc.
Ngoài những bonus nói trên, doanh nghiệp nên chủ động bonus cho nhân viên vào những ngày lễ đặc biệt, thưởng Tết cho nhân viên, thưởng lương tháng 13 sau một năm dài cống hiến.
Những ai được nhận bonus?
Hầu hết mọi nhân viên có cố gắng, cống hiến cho công việc, cho doanh nghiệp đều sẽ nhận được bonus. Và dựa trên tiêu chí đặt ra của mỗi doanh nghiệp mà xác định được ai được nhận bonus.
Với bonus vào ngày lễ đặc biệt thì mọi nhân viên đều được hưởng. Bonus cho quá trình cống hiến như lương tháng 13 (không bắt buộc) thường được gửi cho nhân viên làm việc tại doanh nghiệp >= 1 năm…
Những ai hoàn thành nhiệm vụ đặc biệt được cấp trên giao phó, doanh nghiệp đề ra cũng được nhận bonus xứng đáng với thành quả của họ làm nên.
Đặc điểm của bonus là gì?
Trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp trao tiền thưởng cho nhân viên ngoài mức lương cố định và phụ cấp. Khoản thu nhập của nhân viên hiện nay đa phần sẽ có tiền lương cơ bản, phụ cấp, tiền thưởng (thưởng thành tích, thưởng lễ tết, thưởng sinh nhật…). Tiền thưởng thể hiện phần hiệu quả công việc đạt được đúng hoặc vượt ngoài chỉ tiêu đề ra.
Một số loại Bonus thường được áp dụng tại các doanh nghiệp
Bonus – tiền thưởng có nhiều loại khác nhau, một số loại tiền thưởng được áp dụng phổ biến trong doanh nghiệp là:
- Phần thưởng hiệu suất – Performance Bonuses
- Tiền thưởng, phần thưởng hàng năm
- Tiền thưởng ngày lễ
- Tiền thưởng cho việc gia nhập công ty
- Tiền thưởng, phần thưởng giới thiệu
- Tiền thưởng duy trì
Tiền thưởng, phần thưởng hiệu suất – Performance Bonuses
Thưởng hiệu suất được trao khi nhân viên đảm nhận công việc, dự án đặc biệt vào những thời điểm nhất định. Sau mỗi dự án, mỗi quý tài chính, năm thì nhân viên sẽ được trao thưởng. Thưởng hiệu suất không chỉ dành cho các nhân mà còn dành cho cả team, phòng ban cùng làm việc cho dự án đó. Thưởng dự án thường được trao bằng tiền mặt, quà tặng giá trị, chuyến đi du lịch, thời gian nghỉ… và có cả doanh nghiệp sử dụng dạng cổ phiếu công ty (Dividends and Bonus Shares).
Tiền thưởng, phần thưởng hàng năm
Là tiền thưởng dựa trên kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong một năm. Nếu nhân viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thì sẽ nhận được khoản tiền thưởng xứng đáng hoặc phần thưởng có giá trị. Đây gọi là “chia sẻ lợi nhuận” trong doanh nghiệp.
Tiền thưởng ngày lễ
Như đã đề cập ở trên, tiền thưởng này được trao cho nhân viên nhân dịp những ngày lễ đặc biệt của cả nước hay của doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp nước ngoài thưởng bonus lương tháng 13, bonus vào dịp Giáng sinh. Doanh nghiệp Việt Nam thường thưởng vào ngày Quốc Khánh 2/9, thưởng lương tháng 13, thưởng Tết. Ngoài ra doanh nghiệp còn thưởng vào những ngày lễ riêng của mỗi ngành nghề như ngày Nhà giáo Việt Nam thì giáo viên, giảng viên có phần thưởng, ngày Truyền thống Công an Nhân dân, ngày Báo chí Việt Nam, hay là ngày lễ thành lập doanh nghiệp, công ty cũng có thể được thưởng.
Tiền thưởng cho việc gia nhập công ty
Là mức tiền thưởng khi bạn vào công ty đảm nhận vị trí mới. Tiền thường này thường được trao cho nhân viên có tiềm năng được mời đến doanh nghiệp làm việc. Tiền thưởng này sẽ giúp cho nhân viên chi trả các chi phí di chuyển, chỗ ở (nếu không có phụ cấp đi lại, chỗ ở). Đây là cách mà doanh nghiệp thu hút nhân tài về.
Tiền thưởng, phần thưởng giới thiệu
Tiền thưởng, phần thưởng giới thiệu trao cho những nhân viên giới thiệu, đề cử những ứng viên tiềm năng cho doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp Việt Nam, mức thưởng này còn ít song với doanh nghiệp ở nước ngoài xuất hiện khá nhiều. Tiền thưởng, phần thưởng này chỉ được trao khi ứng viên được giới thiệu hoàn thành tốt công việc và ở lại doanh nghiệp vài tháng trở lên.
Tiền thưởng duy trì làm việc
Những nhân viên đã làm việc lâu năm tại doanh nghiệp sẽ được thưởng duy trì để biết ơn, trân trọng thời gian, cống hiến của họ cho doanh nghiệp. Phần thưởng này được dựa trên thời gian làm việc của mỗi nhân viên, làm càng lâu càng được thưởng xứng đáng. Phần thưởng này cũng giúp cho nhân viên có thêm nhiệt huyết, niềm tin vào doanh nghiệp.
Bonus có được đảm bảo không?
Bonus được doanh nghiệp áp dụng nhiều như vậy thì liệu răng bonus có được đảm bảo hay không? Câu trả lời là không. Bonus chỉ là phần cộng thêm ngoài tiền lương cơ bản của nhân viên. Đây là phần cộng thêm không bắt buộc của doanh nghiệp nên không ràng buộc và không đảm bảo chắc chắn rằng mỗi nhân viên đều được nhận, không có quy định pháp lý doanh nghiệp phải trả cho nhân viên. Nên doanh nghiệp và cả người tìm việc cần xác định rõ vấn đề này để giải quyết những vấn đề liên quan.
Điều này cũng có nghĩa là khi ký kết hợp đồng lao động với doanh nghiệp thì phần tiền thưởng sẽ không được tính vào phần lương đóng bảo hiểm xã hội.
Bonus có thể được thương lượng hay không?
Nếu bạn thực sự tin vào khả năng của mình xứng đáng nhận được bonus nhiều hơn từ doanh nghiệp, hãy mạnh dạn thương lương một cách khéo léo. Đây không phải là tiền lương để bạn đề xuất tăng lương theo khả năng làm việc mà đánh giá dựa trên nhiều tiêu chí, vì vậy tốt hơn cả là nhân viên nên thương lượng mức tiền thưởng nên có (thưởng năm, thưởng lễ …) trước khi ký kết hợp đồng. Trong các cuộc phỏng vấn, sẽ có câu hỏi thêm về doanh nghiệp và chính sách, bạn hãy tận dụng điều này để hỏi thêm về các phúc lợi tiền thưởng – bonus luôn nhé.
Bạn có được bonus xứng đáng khi nào?
Hầu hết mọi người khi nhận được lời đề xuất một mức tiền thưởng rất vui mừng nhưng cũng xem xét lại bản thân đã xứng đáng, cống hiến tốt cho doanh nghiệp và công việc hay chưa. Nếu bạn đã cố gắng rất nhiều, tạo được năng suất tốt thì tự tin nhận phần thưởng ấy về mình.
Nếu doanh nghiệp có nhiều mức tiền thưởng, và mức tiền thưởng cao hơn cả mức lương cơ bản thì bạn nên hỏi rõ ràng xem doanh nghiệp đánh giá người được nhận bonus trên những tiêu chí nào? Hay khi được mời làm việc bạn cũng hoàn toàn có cơ hội chiếm ưu thế để đặt câu hỏi “Liệu tôi có thể nhận thêm một mức tiền thưởng $ nào đó khi nhận công việc này hay không?”. Sau đó là quá trình làm việc bạn sẽ chứng minh cho doanh nghiệp thấy bạn hoàn toàn xứng đáng và xứng đáng nhiều, nhiều hơn thế nữa.
Bonus – tiền thưởng là điều nên có của doanh nghiệp, mang lại lợi ích cả cho doanh nghiệp và nhân viên. Tại bài viết này chúng tôi đã giải quyết được những vấn đề về bonus là gì? Tại sao doanh nghiệp cần có bonus, các loại bonus bạn nên biết… Hy vọng qua bài viết này bạn có thể sử dụng thông tin hữu ích này đối với cá nhân bạn và doanh nghiệp của bạn để đưa ra được phương án sử dụng bonus hợp lý nhất.
